Bourgogne

Bourgogne: het nieuwe Bordeaux

Schilderachtige dorpjes, uitgestrekte wijngaarden en prachtige oude châteaux. De Bourgogne is alleen daarom al een bezoekje waard. Maar de wijnliefhebbers onder ons gaan toch vooral naar de Bourgogne voor de befaamde wijnen. Al is deze wijnstreek een stuk kleiner dan het wereldberoemde Bordeaux, de oppervlakte is nog steeds groot genoeg om een verscheidenheid aan bijzondere wijnen te produceren. Met in de hoofdrol de Chardonnay en Pinot Noir druif is de Bourgogne hard op weg om Bordeaux van de troon te stoten. 

Waar ligt de Bourgogne streek?

In het oosten van Frankrijk, net ten zuiden van de Champagnestreek, begint de Bourgogne. Met Dijon als hoofdstad is deze streek een geliefde bestemming voor veel wijn- en natuurliefhebbers. Andere bekende steden in de Bourgogne zijn Auxerre en Beaune. Tussen het noordelijkste wijngebied, Chablis, en het meest zuidelijke gebied, Beaujolais, zit circa 250 kilometer. 

De (wijn)geschiedenis van de Bourgogne is rijk. De eerste wijngaarden in de Bourgogne werden aangelegd door de Romeinen. Na de val van het Romeinse Rijk namen de monniken het over. De meeste wijngaarden waren toen in handen van de kerk. Zij ontdekten het belang van terroir. Dit is de unieke uitkomst van de optelsom van bodem, klimaat, ligging van de wijngaard en het talent van de wijnmaker. Daarnaast introduceerden de monniken de eerste appellaties, oftewel kwaliteitsaanduidingen, voor Bourgogne wijnen. 

Na de Franse Revolutie besloot Napoleon de wijngaarden op te splitsen en te veilen. Door een ingewikkeld erfrechtsysteem is er vandaag de dag nog steeds sprake van versnipperd eigenaarschap. Een bekend voorbeeld is Château de Clos de Vougeot. Een wijngaard van 50 hectare met maar liefst 80 eigenaren. 

Uit welke wijngebieden bestaat de Bourgogne?

De Bourgogne bestaat uit vijf wijngebieden; Chablis, Côte d’Or, Côte Chalonnaise, Mâcconais en Beaujolais.   

Chablis

In het noorden vind je het wijngebied Chablis. Hier worden alleen maar witte wijnen gemaakt die voor 100% uit Chardonnay bestaan. Door de noordelijke ligging, net onder Champagne, is het klimaat wel een ding. Het weer is er wisselvallig. Nachtvorst kan zomaar opduiken in het voorjaar en riskeert de oogst te verpesten. Als het te koud en te nat is, rijpen de druiven niet genoeg. Is het te warm? Dan rijpen de druiven juist teveel. Beide leveren niet het gewenste resultaat op, namelijk een verkwikkende, zeer droge wijn met subtiele aroma’s van wit fruit en noten.

De bodem in het heuvelachtige Chablis is heel bijzonder. Die bestaat namelijk uit kalkrijke klei, ook wel kimméridgien genoemd. Het is een oerbodem van circa 155 miljoen jaar, met mineralen en fossielen. De Chardonnay druif doet het hier fantastisch. 

Côte d’Or

De Côte d'Or vormt het hart van de Bourgogne en bestaat uit twee delen: de Côte de Nuits en de Côte de Beaune. Dit gebied kent korte, warme zomers en lange, koude winters, waarbij in het voorjaar het risico op nachtvorst aanwezig is. Daarnaast valt er regelmatig veel regen. De bodemsamenstelling varieert sterk, wat tot verrassend verschillende wijnen kan leiden. De gemeenschappelijke factor in de bodem is echter het hoge kalkgehalte.

De Côte de Nuits staat bekend om de schitterende rode wijnen gemaakt van Pinot Noir. Van de geurige en fruitige Gevrey-Chambertin tot de elegante Chambolle-Musigny en de wat stevigere Vougeot. De Vosne-Romanée en de Nuits-Saint-Georges zijn wijnen met meer complexiteit en kracht.         

De Côte de Beaune staat vooral bekend om zijn volle witte wijnen, zoals Meursault en Puligny-Montrachet, die altijd van Chardonnay-druiven worden gemaakt. Toch produceert dit gebied ook prachtige rode wijnen, zoals Pommard en Volnay, beide afkomstig uit de Côte de Beaune en gemaakt van Pinot Noir. 

Côte Chalonnaise

De Côte Chalonnaise wordt ook wel Chalonnais genoemd en ligt weer iets zuidelijker in de Bourgogne. Het is er wat heuvelachtiger dan in de Côte d’Or en de wijngaarden liggen zowel op de hellingen als in de valleien. Hierdoor is de blootstelling aan de zon niet altijd constant en rijpen de druiven minder gelijkmatig. De rode wijn uit dit gebied is daarom wat lichter dan uit de Côte d’Or. In Challonais wordt ook veel Crémant de Bourgogne gemaakt. Deze bubbel wordt op dezelfde manier gemaakt als champagne, dus volgens de 'méthode traditionnelle’. Hij mag alleen niet zo heten, omdat de wijn niet afkomstig is uit de Champagnestreek.

Mâconnais

Ook in de Mâconnais worden bubbels gemaakt, maar dit wijngebied is vooral populair geworden door de Pouilly-Fuissé wijn. Deze witte wijn, gemaakt van Chardonnay, rijpt vaak op hout. Dit geeft een heerlijke volle smaak met aroma’s van toast en vanille. Een fijne bijkomstigheid is dat deze kwalitatief uitstekende wijnen nog een zeer aantrekkelijk prijskaartje hebben. Zeker in vergelijking met de volle witte wijnen uit Côte de Beaune. 

Beaujolais

De Beaujolais is de meest zuidelijke streek van de Bourgogne en onderscheidt zich qua klimaat en wijnstijl. De zomers zijn er warmer dan in de Côte d’Or en ook de winters zijn aangenamer, hoewel sneeuwval geen uitzondering is. De Beaujolais is enigszins een buitenbeentje binnen de Bourgogne. Vooral omdat hier voornamelijk rode wijn wordt geproduceerd - ongeveer 95% van de totale productie - en de Pinot Noir druif geen rol speelt. In plaats daarvan voert de Gamay druif de boventoon. De resterende 5% van de productie bestaat uit witte wijn, gemaakt van Chardonnay.

Beaujolais is vooral bekend om de Beaujolais Nouveau, de primeurwijn die jaarlijks op de derde donderdag van november wordt gepresenteerd. Daarnaast worden er ook prachtige ‘Grand Cru’ wijnen gemaakt. Deze soepele wijnen staan bekend om hun rijke aroma's van rood fruit en hun lage tanninegehalte. 

Hoe weet ik welke Bourgogne wijn ik moet kiezen?

Wijnwetgeving is in het algemeen niet eenvoudig. De Fransen maken het echter nog een stuk gecompliceerder door in bijna iedere wijnstreek weer andere regelgeving te hanteren. Om te weten welke wijn uit de Bourgogne je moet kiezen, is het handig om het classificatiesysteem te snappen.

De ‘AOC’, oftewel ‘Appellation d’origine controlée’, is een garantie dat de wijn afkomstig is uit een bepaald geografisch gebied en gemaakt is volgens de gestelde regels. Er zijn verschillende niveaus binnen de ‘AOC’. Kijk daar goed naar als je een Bourgogne wijn kiest. Maar let daarnaast ook op de wijnmaker. Door het versnipperde wijnlandschap in de Bourgogne, kunnen wijnen uit dezelfde wijngaard toch anders smaken in kwaliteit. 

Wat zijn de verschillende classificaties in de Bourgogne?

 Bourgogne

Zie je Bourgogne op het etiket van de fles staan? Dan gaat het om een wijn waarvan de druiven uit de hele regio van de Bourgogne mogen komen. Dit geldt zowel voor de witte, als de rode wijnen. Twee voorbeelden uit ons assortiment:

Moillard-Grivot Bourgogne signature chardonnay

Louis Jadot Bourgogne Couvent pinot noir

 Villages

Villages is het Franse woord voor gemeente. Deze classificatie is een niveau hoger dan de vorige. In totaal zijn er 44 gemeenten in de Bourgogne die hun naam op het etiket mogen zetten, zoals bijvoorbeeld:

Louis Jadot Macon Villages

Domaine Cheveau Macon Solutré Pouilly

  Premier Cru

We gaan weer een niveau omhoog en nu zie je op het etiket niet alleen de gemeente, maar ook de wijngaard genoemd. In de Bourgogne mogen 635 wijngaarden de term ‘Premier Cru’ gebruiken op hun fles. Deze wijnen zijn complexer van smaak en hebben vaak op hout gerijpt. Als er gebruik is gemaakt van druiven uit meerdere wijngaarden, dan mag alleen de gemeentenaam en ‘Premier Cru’ gebruikt worden. Hieronder van beide een voorbeeld:

gemeente Mercurey en wijngaard Le Clos du Roy op het etiket

Domaine Faiveley Mercurey 1er Cru

gemeente Montagny + Premier Cru aanduiding op het etiket

Olivier Leflaive Montagny Blanc 1er Cru 

Grand Cru

Dit is de hoogste classificatie in de Bourgogne. Er zijn maar 33 wijngaarden die deze classificatie mogen gebruiken. Deze liggen allemaal in de Côte d’Or. De allerbekendste, en allerduurste, is Romanée Conti. Samen zijn deze ‘Grand Cru’ wijngaarden verantwoordelijk voor maar 1% van de totale wijnproductie uit de Bourgogne. Dit verklaart ook de hoge prijzen van deze wijnen. Zie het als een investering, want je kunt deze wijnen nog jaren bewaren. Een aantal prachtige flessen zijn:

Domaine Faiveley Corton ‘Clos Des Cortons Faiveley’ Grand Cru 2020

Domaine Faiveley Bienvenues-Batard-Montrachet Grand Cru 2020 

Waarom is wijn uit de Bourgogne zo duur?

Deze vraag krijgen wij vaak gesteld. Het klopt dat de wijnen uit de Bourgogne de laatste jaren flink in prijs zijn gestegen. Dit komt door een aantal factoren. Om te beginnen is er de reputatie van de Bourgogne wijnen. Deze is historisch gezien al zeer goed, maar heeft de afgelopen tijd een vlucht genomen. Wijnliefhebbers wereldwijd erkennen de reputatie van de chardonnay- en pinot noir wijnen die er in de Bourgogne gemaakt worden. Dit draagt ook direct bij aan een andere prijsbepalende factor, namelijk die van vraag en aanbod. Door de alsmaar toenemende populariteit van de Bourgogne, stijgt de vraag naar wijnen uit die regio. Het aanbod van wijnen stijgt daarentegen niet.

De Bourgogne is, vergeleken met andere gebieden in Frankrijk, een relatief kleine wijnregio. Door het versnipperde eigenaarschap zijn de wijngaarden ook nog eens kleinschalig. Dit betekent een lage opbrengst per wijngaard en een noodzaak om de wijn duurder te verkopen. De wijnmaker moet immers ook zijn rekeningen kunnen betalen. Door de grote vraag naar Bourgogne wijnen kunnen wijnmakers het zich permitteren om die hogere prijs ook te vragen.

Het classificatiesysteem draagt ook bij aan een hogere prijs. De ‘Grand Cru’ wijnen zijn goed voor maar 1% van de totale productie in de Bourgogne en de ‘Premier Cru’ wijnen voor maar 12%. Dit maakt het aanbod van deze categorie wijnen nog schaarser en de prijs wederom hoger. In 2018 werd een fles van Domaine de la Romanée-Conti, een ‘Grand Cru’ wijn, voor maar liefst $558.000 verkocht.

Iets te gortig voor de weekendborrel? Geen zorgen, er zijn gelukkig nog steeds heel veel lekkere en betaalbare Bourgogne wijnen beschikbaar. Kijk op Valkwijn.nl eens bij de volgende wijnhuizen:

Moillard-Grivot

Louis Jadot

Domaine Cheveau